Kościół p.w.św Józefa Rzemieślnika

Kościół w Gniewinie powstał w latach 1364-1400 i należał do parafii w Salinie. Prawdopodobnie był on fundacją rodziny Błądzikowskich. Niestety nie jest znany jego tytuł. Parafia filialna Gniewino należała do dekanatu lęborskiego, archidiakonatu pomorskiego diecezji włocławskiej. Około roku 1476 wieś z patronatem nad kościołem przechodzi w ręce klasztoru Cysterek z Żarnowca. Z początkiem XVI wieku właścicielem Gniewina staje się rodzina Wejherów. Ziemie te ulegają prądom reformacji. Ludność przeszła na protestantyzm. Wieś ponownie należała wówczas do parafii w Salinie. W 1658 roku mieszkał przy nim luterański predykant. Nieliczni katolicy, którzy zamieszkali na tym terenie należeli duszpastersko do parafii św. Jakuba w Lęborku. Pod wpływem konfliktów religijnych w połowie XVII wieku kościół doszczętnie spłonął

W XVIII wieku wieś stała się własnością Rexinów, z których Michał Ludwik jako generał wojska polskiego, kontynuował tradycje polskie i one zapewne były dostateczną przyczyną, że w pierwszej połowie XIX wieku miejscowy pastor ewangelicki głosi kazania i katechezy w duchu katolickim i języku polskim.

W latach 1870-1872 mieszkający tu protestanci wybudowali na miejscu poprzedniej świątyni nowy kościół w stylu neogotyckim. Ceglana budowla ze smukłą wieżą jest ozdobiona neogotyckimi detalami z charakterystycznym motywem ostrołukowych okien.

Po I wojnie światowej dekanat lęborski z Gniewinem znalazł się na terenie ziem należących do Niemiec. Wzniesiona świątynia służyła wspólnocie ewangelików do końca II wojny światowej.

Po zakończeniu działań wojennych, Prymas Polski ks. Kardynał A. Hlond dekretem z dnia 15.08.1945 roku włączył Gniewino do diecezji gorzowskiej. Opustoszały kościół adoptowano na cele kultu katolickiego. Ówczesny proboszcz Kostkowa Ks. Bernard Stosik, odprawił w tym kościele po raz pierwszy Mszę Świętą 01.11.1945 roku. Gniewino pozostało filią parafii Kostkowo aż do roku 1977. Już wówczas, po utworzeniu administracji kościelnej na ziemiach odzyskanych, znalazło się w granicach diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Ks. Bp Ignacy Jeż dekretem z dnia 08.12.1977 r. ustanowił w Gniewinie samodzielną parafię, nadając jej tytuł św. Józefa Robotnika.

Pierwszym proboszczem parafii został mianowany rezydujący w Gniewinie już od roku 1974 wikariusz lokalny ks. Jan Wszołek. Na urzędzie tym pozostaje do roku 1989. Ważnymi wydarzeniami za jego pracy duszpasterskiej jest wybudowanie plebanii oraz kościoła filialnego w Bychowie.

Kolejnym proboszczem parafii w Gniewinie zostaje mianowany ks. Stanisław Goryński, który pełnił tę funkcję do śmierci, tj. do 28 grudniu 1992 roku.

Od roku 1993 urząd proboszcza pełnił ks. Franciszek Rzoska. W tym czasie zostaje przeprowadzony remont kościoła. Wymieniono strop i dach, który pokryto blachą, a także częściowo zmodernizowano prezbiterium.

Z dniem 14.02.1998 roku został mianowany proboszczem w Gniewinie ks. Marian Miotk, który dotąd pełni tu posługę duszpasterską.

Kościół w Gniewinie został zbudowany dla wspólnoty ewangelickiej w stylu neogotyckim w latach 1870-1872. Świątynia z surowej cegły ozdobiona jest detalami neogotyckimi z charakterystycznym motywem ostrołukowych okien, z mocnymi liniami pionowymi, które dają poczucie dużej wysokości.

W kościele znalazły się pewne przedmioty pochodzące z wcześniejszej, polskiej świątyni. Na ścianach umieszczono liczne tarcze herbowe, białosrebrzyste, z obić sarkofagów, głównie właścicieli Gniewina, wśród nich rodziny von Rexin. Uszanowano też ołtarz z polskiego kościoła, który nie był już potrzebny do funkcji liturgicznych, ale znalazło się dla niego miejsce przy wejściu, pod chórem – obecnie znajduje się on w kościele w Salinie. Przeniesiony został tam dla celów kultycznych wraz z rzeźbą anioła. Znaczącym zabytkiem nawiązującym do czasów pierwszej świątyni są dzwony (pocz. XVII w.), które także współcześnie zwołują wiernych na nabożeństwa. Z dawnego kościoła zachowały się dwa cynowe lichtarze ołtarzowe (XVIII wiek).

W kościele ewangelickim zasadniczym wyposażeniem dla sprawowania czynności liturgicznych był ołtarz dla wyeksponowania Biblii i chrzcielnica, która wykonana była z piaskowca. Jej główny element, misa chrzcielna, przechowywana jest obecnie w archiwum parafialnym. Chrzcielnica zaś stanowi istotny element nowego wystroju kościoła.

Istotnym elementem wyposażenia są także organy. Zamontowane tu po wybudowaniu kościoła, swoim brzmieniem i możliwościami ciągle upiększają liturgię. Wykonano je zapewne na terenie Niemiec, o czym świadczą oznakowania na poszczególnych elementach oglądanych od środka, co miało ułatwić ich montaż w Gniewinie. Są to organy pneumatyczne, jedenasto-głosowe, dwu-manuałowe. Składa się na nie około 1000 piszczałek.

Kościół wzniesiony został na planie prostokąta z kwadratową 3-kondygnacyjną wieżą. Wejście, od strony zachodniej, ozdobione jest kilkoma ostro zakończonymi łukami cofającymi się w głąb ściany. Prowadzi wprost przez wieżę i nawę do prezbiterium. Prezbiterium, skierowane na wschód, zamknięte jest apsydą. Ostrołuki gotyckie powtarzane są tu w wielu miejscach i nadają budowli strzelistego charakteru. Kościół w Gniewinie jest jednonawowy. Elementem dekoracyjnym jest fryz ceglany, który szczególnie wyraziście zdobi okna. Rzut poziomy wzbogacają przybudówki jak zakrystia i przedsionki. Zakrystia zbudowana została przy północnej ścianie prezbiterium. Niewielka kruchta znajduje się również na osi elewacji wschodniej (południowa strona prezbiterium). Przedsionki, w których mieszczą się schody prowadzące na chór, znajdują się po obu stronach wejścia do kościoła. Wszystkie okna wieży, a także wysokie okna nawy głównej zamykają łuki ostre.

Na przełomie stulecia i tysiąclecia w kościele rozpoczęły się i dotąd są kontynuowane prace modernizacyjne. Konsekwentnie realizowany jest nowy, całościowy projekt wystroju wnętrza autorstwa pana Jarosława Wójcika z Sierakowic. Neogotycki charakter kościoła stopniowo ubogacany jest elementami sztuki nowoczesnej. Projekt obejmuje kompleksowo wyposażenie niezbędne do sprawowania liturgii (ołtarz, ambona, tabernakulum), ale też i wygląd ścian (stacje drogi krzyżowej) oraz okien (witraże). Dzięki przeobrażeniom wnętrza świątynia nabrała sakralnego charakteru i tworzy klimat sprzyjający do modlitwy.

Wiele nowych osiągnięć techniki w gniewińskiej świątyni znalazło swoje zastosowanie. W roku 1998, w kościele zostało zamontowane nowoczesne ogrzewanie metodą promienników kwarcowo - halogenowych zasilanych energią elektryczną. Z ogrzewania korzystają nie tylko wierni gromadzący się w kościele na nabożeństwa, ale znacznej poprawie uległa też kondycja murów świątyni, które dzięki temu są lepiej osuszane.

W roku 1999 rozpoczęto prace nad usprawnieniem funkcjonalności prezbiterium kościoła. Architektura strefy ołtarzowej wyznacza centralny punkt pod środkowym oknem gdzie zostało zamontowane nowe tabernakulum razem z jego marmurowym otoczeniem, które przypomina wodę życia (fale przelewające się przez okno). Same drzwiczki nawiązują do symboliki zasłony świątynnej, która rozdarła się, w momencie śmierci Chrystusa na krzyżu. Człowiek odtąd ma przystęp do miejsca Świętego Świętych. Uwidoczniono tam również symbol drogi, którą jest Chrystus, jak też łany zbóż przypominające o Chlebie Życia. Światło – jak Zmartwychwstały „rozrywa” skały. Promień światła łączy niebo (w górnej części okna), gdzie znajduje się symbol Chrystusa – Światłości, z ziemią, gdzie pozostaje wśród nas Pan pod postacią Chleba eucharystycznego.

W prezbiterium ustawiono nowy ołtarz i ambonę. Ołtarz jest wykonany z jednej bryły marmuru, co staje się wymowne w kontekście spotkania człowieka z Bogiem, które się tu dokonuje. Człowiek wydaje się być „nieociosaną bryłą”, która dzięki Eucharystii nabiera właściwego kształtu. Ołtarz w gniewińskim kościele przypomina o łączności Stwórcy ze stworzeniem. Bóg pochyla się ku ziemi, a człowiek kieruje swe myśli i modlitwy ku Bogu. Osią świata jest Baranek, w Nim i przez Niego dokonuje się zbawienie człowieka. Dnia 7 grudnia 2002 roku, w 25-tą rocznicę ustanowienia samodzielnej parafii w Gniewinie, Biskup Diecezjalny Jan Bernard Szlaga dokonał konsekracji kamiennego ołtarza i kościoła.

Oprócz prac prowadzonych we wnętrzu kościoła zmienia się równocześnie jego otoczenie. Znaczącym elementem, który przykuwa uwagę przechodniów jest usytuowana w pobliżu kościoła kapliczka wzniesiona na cześć Matki Bożej Fatimskiej. Jest to odlew z brązu koloidalnego, który przybliża treść objawień fatimskich (Matka Boża w koronie dębu, a u podnóża troje wizjonerów: Łucja, Hiacynta i Franciszek). Kaplica została wzniesiona jako wotum Roku Jubileuszowego. Autorem rzeźby jest pani Janina Karczewska z Gdańska. Poświęcenia dokonał 14 maja 2000 roku (w dzień po beatyfikacji dzieci fatimskich) Biskup Diecezjalny Pelpliński ks. prof. dr hab. Jan Bernard Szlaga.

Dalsze prace we wnętrzu kościoła przyczyniały się do korzystnych zmian wpływających na klimat sprzyjający do skupienia i modlitwy. Nowe elementy wystroju tworzą sakralny nastrój wnętrza. Prosty styl, w którym nie ma nic zbytecznego, wyraża jednak wiele treści biblijnych. Wymienione zostały trzy okna w prezbiterium kościoła, w których zamontowano nowoczesne witraże wykonane metodą fusingu, przedstawiają symbolicznie Trójcę Święta. Każde okno w partii dolnej zawiera sferę ziemską, a w części górnej - niebieską. W oknie po lewej stronie, poprzez symbolikę zaczerpniętą z ksiąg Starego Testamentu, przedstawiono wyobrażenie Boga Ojca. Wyraża to płonący krzak mojżeszowy, przy którym Jahwe objawił swoje imię i łuk tęczy jako znak przymierza z Noe. W witrażu środkowym przedstawiono drugą osobę Trójcy Świętej: Syna Bożego. Chrystus powołał rybaków i posłał ich, aby odtąd ”łowili” ludzi. Są więc tam ryby w sieci jako symbol Kościoła; jest krzyż na Golgocie, przez który dokonał odkupienia człowieka i stał się światłością świata, a pozostaje nadal pod postacią Chleba i jest tym samym obecny w Eucharystii. Całość łączy wielki promień schodzący na ziemię. Natomiast w trzecim oknie ukazany jest Wieczernik, scena Zesłania Ducha Świętego. Trzecia osoba Boża: Duch Święty asystuje modlącym się członkom Kościoła.

Ołtarz boczny na ścianie tęczowej przedstawia mozaikę – Świętą Rodzinę z patronem świątyni św. Józefem. Wykonaniem mozaiki zajął się artysta plastyk Jarosław Wójcik. Charakterystyczny gest Dzieciątka, rozłożone ręce, jest zapowiedzią krzyża. Na kolanach Świętej Rodziny rozciąga się pled, który stanowi zarazem podnóżek Dzieciątka, a jest nawiązaniem do korporału rozkładanego na ołtarzu w czasie sprawowania Eucharystii. Postacie Maryi i Józefa wykonane są w odcieniach brązu, co symbolizuje naturę ziemi, rozjaśnionego promieniującą od Bożego Dzieciątka bielą, wyrażającą bóstwo Zbawiciela. 14 maja 2006 roku ks. biskup prof. dr hab. Jan Bernard Szlaga pobłogosławił mozaikę.

Po przeciwnej stronie znajduje się chrzcielnica. Pochodząca z dawnego kościoła została tu zwieńczona nową szklaną pokrywą. Jej tło nawiązujące do tematyki chrzcielnej. Potrójne pionowo umieszczone szklane strumienie nawiązują do „Źródła Wody Żywej” jak też cnót boskich (wiary, nadziei, miłości), które otrzymuje każdy ochrzczony. W szkle została też wyrzeźbiona scena chrztu Jezusa w Jordanie. Strumienie te mają swój początek w potrójnych kręgach okalających gołębicę, symbol Ducha

Szczególnego charakteru nabrało wnętrze kościoła po wykonaniu nowych stacji drogi krzyżowej z mozaiki. Poszczególne stacje ciągną się od posadzki na wysokość 2,70 m a ich szerokość wynosi 0,45 m. Artystyczne ujęcie i przedstawienie scen wydarzeń zbawczych wprowadza w zadumę i zmusza każdego do refleksji. Przy ich wykonaniu p. Jarosław Wójcik zastosował nie tylko kamień, ale użył też złota, które dodaje blasku. Wizualnie stacje bardzo scaliły wnętrze kościoła. Stacje są podświetlane z posadzki, co znacznie uwidacznia ich wypukłe elementy. W czasie odprawiania nabożeństw Drogi Krzyżowej do rozważań zostało włączone światło. Droga Krzyżowa została erygowana i poświęcona przez Biskupa Pelplińskiego ks. prof. dr hab. Jana Bernarda Szlagę, przed rozpoczęciem okresu Wielkiego Postu, 6 marca 2011 roku.

Z całością nowoczesnego wystroju harmonizuje kropielnica zamontowana w przedsionku kościoła, przy wejściu, wykonana również metodą fusingu, ze szkła stapianego.

Nowoczesna metoda szkła stapianego znalazła w gniewińskim kościele szerokie zastosowanie. Kontynuowane są prace przy wymianie okien. Nowe witraże wykonywane są w pracowni Pana Jarosława Wójcika metodą fusingu. Pewnie jest to wyjątkowy przypadek nawet w skali świata, gdzie przy zastosowaniu nowoczesnej metody, na dużych płaszczyznach okien wytapiane są postacie i sceny biblijne. Płaskorzeźby stają się bardzo czytelne, gdyż ich wypukłości sięgają 7 cm, a zwrócone w stronę zewnętrzną bardzo ubogacają architekturę budynku. Dotychczas zostały zamontowane od strony południowej witraże przestawiające: Zwiastowanie – początek nowego życia, nauczanie Chrystusa – góra błogosławieństw i apokalipsę – objawienie św. Jana ukazujące cel życia na ziemi. W realizacji są kolejne witraże.

Po stronie północnej ich odpowiednikami będą witraże przestawiające dzieje Starego Testamentu: raj – początek życia na ziemi, nadanie Prawa – Mojżesz z tablicami dekalogu, Arka Przymierza – kult starotestamentalny i świątynia jerozolimska – kult świątynny. Po zamontowaniu nowych witraży wiele zyskała także architektura zewnętrzna budynku kościoła. Odwiedzający Gniewino pielgrzymi czy turyści mogą „czytać” sceny biblijne od zewnątrz.